Arquivo do blog

Roteiro de A Esmorga en Ourense

Unha nova actividade ofrecida a centros de ensino e asociacións culturais de toda Galicia que consiste na proxección do filme no Auditorio Municipal de Ourense seguida por unha Ruta da Esmorga moi particular onde un especialista do Concello de Ourense combinará a tradicional ruta da novela na cidade coa ruta das localizacións nas que se rodaron algunhas das secuencias máis senlleiras da longametraxe de Ignacio Vilar.

 

LIGAZÓNS DE INTERESE

A Ruta de A Esmorga, na web de Turgalicia

 

IGNACIO VILAR FALA SOBRE O ROTEIRO DA ESMORGA

AS FOTOS DOS ROTEIROS POR OURENSE

Entrevista a Ignacio Vilar en Berria

03/02/2015, por Íñigo Astiz

“O cinema é pór un pobo en movemento”

O director de cine Ignacio Vilar encheu  as salas de toda Galiza co filme en galego A esmorga e estivo en Bilbao presentando a adaptación do clásico de Eduardo Blanco Amor.

É un clásico en Galiza: “Avanzabamos como se fosemos pechando as portas e guindando coas chaves, como para non querer voltar”. Un home morto nunha taberna e a fuxida alcohólica cara adiante das tres persoaxes é o que conta a novela do escritor galego Eduardo Blanco Amor.

Agora o director Ignacio Vilar (Petín, Galiza, 1951) adaptouna ao cine e superou todas as marcas. Estreouse hai doce semanas e aínda segue a encher as salas comerciais. É a primeira película rodada en galego que acada algo semellante, así como ter sido nominada aos premios Goya. Agora proxectouse en Bilbo no festival Zinegoak e na primavera chegará ás salas comerciais.

Vilar fala optimista sobre a situación do cinema no seu país. “Agora o cinema galego está a piques de crear marca propia.”

P: O director Gonzalo Suárez tamén levara a novela ao cinema. El, en troques, trasladouna a Asturias e rodouna en castelán.

R: Eu coido que A esmorga é o espello do que somos os galegos. Como na novela, eu respetei o camiño que descorre por Ourense así como a climatoloxía adversa con moita choiva e frío. Iso é fundamental. É moi complicado rodar baixo a choiva, pero é primordial.

P: Tamén está aí a lingua.

R: É imprescindíbel para entender a esencia de A esmorga. Traballamos moito a fala de Ourense. Iso é o que botei en falta na versión de Suárez. É un director moi bo pero A esmorga ten máis profundidade.

P: Tes un total de cinco películas, e todas en galego.

R: Son galego e rodo en galego. Ademais recibo axudas públicas e teño unha responsabilidade co meu país e coa xente, que é quen puxo o diñeiro. Traballo co que nos  interesa a min e ao meu pobo, quizabes porque pode ser de utilidade.

P: Semella que o momento  do cinema vasco se acende e logo se apaga. É máis estábel o cinema galego?

R: Este ano cúmprense 25 anos desde que vira a luz a primeira longametraxe en galego; Sempre Xonxa, dirixida por Chano Piñeiro. Case todo o equipo técnico e artístico era de fóra. Despois de 25 anos, o equipo de A esmorga foi ao 99% galego, e os actores tamén agás Karra Elejalde, que rodou en galego. O cinema precisa dunha infraestructura, técnicos, actores e tamén dun sistema de financiamento. Agora o cinema galego está ás portas de crear marca de seu, igual que no seu tempo o cinema neorrealista italiano ou a nouvelle vague francesa. Eu sigo moito o cinema vasco, xa que son membro da Academia de Cine Española e este ano vin Lasa e Zabala. É una obra mestra. Iso non xorde da nada. O cinema é un traballo colectivo. Mais non só do equipo que fai o traballo senón de todo un pobo, e ese pobo tamén ten que ir ás salas e ver o seu cinema.

P: A fin de semana que se estreou o filme, chamastes a que se mobilizara o pobo galego.

R: O cinema é pór un pobo en movemento. Eu coido que o cinema é vivir unha experiencia, non só entretemento. O cinema dalle a un pobo a oportunidade de expresarse e iso quer dicir que ese pobo ten conciencia de seu e que é quen de manifestalo ao mundo. Nos EUA saben ben o que se pode facer co cinema e queren deseñar un cinema que só poden facer eles.

P: O teu traballo xa leva 12 semanas na carteleira. Iso é toda unha marca.

R: Tentei facer sentir a cada membro do equipo de traballo que o filme era seu. Por iso estivemos 15 días pechados cos tres actores nunha residencia. Chamabámoslle o resplandor a ese sitio (risas). Estabamos isolados, traballando no guión. Iso non se adoita facer no cinema, chégache o guión un ou dous días antes e a rodar. Alí tivemos boas broncas pero vimos claro o que filme queriamos facer. Foi un traballo colectivo e iso nótase no filme. Fixemos proxeccións nalgúns sitios e ao ver a boa acollida que tiña soubemos o que tiñamos nas mans. Xa o sabiamos antes pero o público sempre é un misterio.

P: O filme é duro, cun final tráxico. Rematan as imaxes e o son e proxéctase o texto final da novela en silencio.

R: Foi unha decisión difícil. Todos me dicían que puxera algo de música, pero convencinos. Se o público xa nos acompañou até ese punto, por que facer concesións? Ese silencio é incríbel. O texto do comezo do filme é o da novela e o do final tamén. Despois ven o nome do escritor: Eduardo Blanco Amor. Aí é onde me identifico co autor. Aí decátaste do que é a inmortalidade. A inmortalidade é coller o testigo. Nós somos o que outros foron e os que están por vir terán algo de nós. Iso é a inmortalidade.

P: Agora dobrastes o filme ao castelán. Mágoa?

R: Preparamos catro versións: versión orixinal con subtítulos en castelán; versión orixinal con subtítulos en éuscaro; versión orixinal con subtítulos en catalán; e a versión dobrada ao castelán. Eu estou en contra da dobraxe. Se por min fose, prohibiríaa, pero non teño poder para iso. Tamén nos interesa chegar a ese público que por cuestións económicas, culturais ou políticas non teñen acceso á versión orixinal. Estaría ben cambiar iso pero precísase tempo. Mentres tanto, hai que afacerse. Tamén preparamos moi ben a dobraxe en castelán cos actores.

P: Como dis, A esmorga é un punto común para os galegos. Por qué esa elección?

R: Os clásicos son clásicos porque nos son comúns. Funcionan aquí e aló. Os galegos estamos a vivir uns tempos moi difíciles. A lingua retrocede, tamén a nosa cultura, e coido que é imprescindíbel atopar eses puntos comúns, para poder sobrevivir e manter vivo o que nos transmitiron os nosos devanceiros e o que somos. Isto é fundamental para un pobo pequeno coma o noso.

Tradución do éuskaro ao galego por Rubén Alejandre.

Ler artigo orixinal

Crítica no Hollywood Reporter

Unha historia de auto-destrución no norte de España, baseada nun clásico galego.

‘La isla mínima’ e ‘El niño’ son dous exemplos recentes do interese que vén mostrando o cinema español polas realidades locais, neste caso por Andalucía, no sur do estado español. ‘A Esmorga’, o filme intenso e sen concesións de Ignacio Vilar, fai o mesmo por Galicia, no norte. A súa rodaxe en galego constitúe ademais un feito illado. O filme baséase na singular, desesperada e surrealista historia de tres homes desenganados que emprenden unha patética viaxe cara á auto-destrución, historia narrada na novela homónima de Blanco Amor, un clásico da literatura galega, cuxa primeira edición foi censurada polo franquismo e, cuxa forza, ao igual ca do filme, radica no que non se di.

O título é prácticamente intraducible e significa algo así como andar de troula.

Ata o de agora, o filme estreouse só en Galicia cun grande éxito, difícil de reproducir no resto do estado español, a partir de marzo de 2015.

Porén, os festivais ávidos de obras singulares e xenuinas que lles outorguen unha verdadeira relevancia deberían repicar por ‘A Esmorga’.

Mírese por onde se mire, a vida na Galicia dos anos 50 baixo o réxime franquista era moi dura e o director, quen manifesta un profundo respecto polo orixinal, captura dun xeito case físico a humidade, a opresión e a pobreza que condicionaban daquela moitas vidas. Cibrán (Miguel de Lira) é un obreiro que se xunta coa Raxada (Melania Cruz), nai solteira. Unha mañá, de camiño ao traballo, é abordado por dous amigos bébedos, Bocas (Karra Elejalde, cuxa fama se disparou este mesmo ano logo do éxito de ‘8 apellidos vascos’) e o atormentado Milhomes (Antonio Durán “Morris”). Renegando, Cibrán xúntase a eles no seu deambular incerto pola zona, deixando tras de si un regueiro de (auto)destrución.

Fan un alto na taberna da rabuda tía Esquilacha (Covadonga Berdiñas), quen pousa os pés de Cibrán nos seus seos tratando de aliviar a dor dos sabañóns; acceden á vivenda dun cacique local chegado hai pouco de Francia, onde Bocas se namora da misteriosa dona da fiestra; chegan a un pazo ao que Cibrán, xa bébedo, lle prende lume sen querelo; bótanos dun prostíbulo; galantean cunha muller pueril e tola, Socorrito (Sabela Arán), quen cada mañá saca pasear un boneco nun carriño. E todo isto, coa benemérita detrás case cheirándolles o alento –Milhomes é sospeitoso de ter matado a un home durante unha liorta nunha vila veciña. Pouco a pouco, unha sombra agoreira instálase no seu surrealista camiño sen tino: nada bo pode acontecer, sobre todo cando a sexualidade reprimida de Milhomes non deixa de amolar ao Bocas dun xeito que ningún dos dous homes son quen de comprender. Semella obvio que o Bocas e o Milhomes emprenderon unha especie de misión suicida ao abeiro da bebedela á cal o malpocado Cibrán se sumou sen sabelo. O alcol é para Cibrán o refuxio do que el mesmo denomina “o pensamento”, unha terrible lucidez que lle fai ser consciente da súa sórdida existencia.

Todo isto compleméntase cun cru retrato dunha rexión de España que curiosamente foi abandonada e oprimida polas autoridades, nunca visibles pero que deixan no pobo unha pegada indeleble. Dito doutro xeito, ‘A Esmorga’ é un filme político sobre a actual crise financieira.

A fotografía de Diego Romero Suárez-Llanos capta con mestría o amplo abano de cores e texturas de Galicia, composto de escuridade, choiva, musgo e pedra en distintas proporcións. As condicións atmosféricas son duras pero o que verdadeiramente destaca no filme son as interpretacións dos actores, todos galegos agás Elejalde. Dun xeito superficial, os personaxes son ou convertéronse en pouco menos ca animais e son servos dos seus instintos. Porén, os seus actos lémbrannos constantemente o sufrimento do seu pobo ao tratar de comportarse coma seres humanos cando, en moitos casos, iso lles está prohibido.

Ao filme sóbranlle claramente 20 minutos: hai momentos nos que ás trasnadas do trío de peneques se lles concede demasiado tempo, coma se Vilar ficara hipnotizado coas sobresaíntes interpretacións. (Cómpre dicir que con este filme Vilar dá un salto cualitativo na súa carreira como director). A sinxela e efectiva música de Zeltia Montes, composta para piano en tonalidade menor emprégase cunha discreción que adoita contrastar pola súa melancolía e contundencia cos excesos dos nosos tres anti-heroes nunha espiral sen retorno.

Artigo orixinal en THR